Jaap van Ark – SCIENTIA POTENTIA EST

Overal in het bedrijfsleven worden de salarissen gematigd. We zitten in economisch zware tijden en daar horen buitensporige salarissen niet bij, is de redenering. Zo niet in het voetbal. In 2010 steeg het gemiddelde jaarsalaris van een voetballer uit de Nederlandse Eredivisie met vierduizend  euro.

Het gemiddelde salaris van een voetballer die actief is in de Nederlandse Eredivisie bedraagt 355 duizend euro. Dat is bijna twee keer de Balkenendenorm.[1] De achttien Eredivisieclubs gaven in 2010 288 miljoen euro uit aan spelerssalarissen. Dit is hoogst opmerkelijk te noemen omdat ook in de voetbalwereld de crisis keihard heeft toegeslagen. Volgens de KNVB zijn alleen FC Twente en VVV Venlo financieel gezond. Zeven Eredivisieclubs, waaronder Feyenoord en Roda JC, staan zelfs onder verscherpt toezicht. Dat houdt in dat er flink gesaneerd moet worden, anders verliezen de clubs hun proflicentie.[2]

Tot dusver zijn er nog geen Eredivisieclubs failliet gegaan maar in de eerste divisie legden al twee clubs het loodje. Na HFC Haarlem in 2010, heeft ook RBC Roosendaal recentelijk het faillissement aangevraagd. De club klopte tevergeefs aan bij de gemeente voor financiële steun.[3] PSV lijkt meer geluk te hebben. De gemeente Eindhoven is van plan de grond om het Philips stadion te kopen voor 48,4 miljoen euro. Het plan moet nog goedgekeurd worden door de gemeenteraad en de Europese Unie maar er is nu al veel tegenstand.[4] Moet de gemeenschap opdraaien voor het wanbeleid van een club, terwijl deze club doorgaat met het betalen van buitensporige salarissen? Een andere vraag die opkomt is, waarom de ene club wel gesteund wordt door de gemeente en de andere niet. Van financiële fair play lijkt op deze wijze geen sprake.

Door het stijgen van het gemiddelde salaris wordt het voor Nederlandse clubs steeds lastiger om spelers van buiten de Europese unie aan te trekken. Om het aantal middelmatige voetballers uit exotische landen in onze competitie in te perken is er een regel bedacht. Een speler van buiten de Europese Unie moet minimaal 150 procent van het gemiddelde salaris verdienen. Dat betekent dat deze spelers op dit moment recht hebben op een salaris  van minimaal 533 duizend euro. Aangezien deze regels in elk land anders zijn kan dezelfde speler in een ander land voor minder dan de helft gaan voetballen.

Toch lijken de clubs zich weinig aan te trekken van de financiële moeilijkheden. Landskampioen Ajax keerde dit jaar een kampioenspremie van 300 duizend euro per speler uit. Voor grootverdieners Maarten Stekelenburg en Miralem Sulejmani betekent dit dat ze uitkomen op een jaarsalaris van ruim 2 miljoen euro. De salarishuishouding is bij de Amsterdammers al jaren een groot probleem. In 2010 keerde Ajax een kleine 50 miljoen euro uit aan salarissen, terwijl de club 70 miljoen euro omzet draaide. Volgens de internationale norm mogen de salarisuitgaven 60 procent van de omzet bedragen.[5]

Deze norm is voor clubs uit de grote Europese competities veel makkelijker te halen omdat zij een veel grotere omzet hebben. Vooral op het gebied van tv-gelden blijft de Eredivisie mijlen achter. De Nederlandse clubs haalden in 2010 54 miljoen euro uit mediagerelateerde inkomsten. Voor de clubs uit de Engelse Premier League liep dit bedrag op tot bijna 1,2 miljard euro.[6] Het lijkt er dus op dat de Nederlandse clubs steeds meer achterop raken.
Toch zijn de Eredivisieclubs in vergelijking met veel Europese topclubs redelijk gezond te noemen. FC Barcelona, Real Madrid en Manchester United hebben schulden die in de honderden miljoenen lopen. Aangezien de UEFA in de toekomst clubs, die hun financiën niet op orde hebben, wil uitsluiten van Europees voetbal, lijkt er weer enig evenwicht te komen. Maar dan zullen de Nederlandse clubs wel verantwoordelijker met hun financiële huishouding om moeten gaan.

De grootste en bekendste club van ons land, Ajax, is al zes jaar geen kampioen geworden en behaalde in 1995 het laatste grote Europese succes. Er werden miljoenen geïnvesteerd in dure buitenlandse spelers die niet bleken te voldoen en transfervrij weer vertrokken. Daarnaast versleet de club de laatste jaren verscheidene trainers en bestuurders.

Wanbeleid? Volgens clubicoon Johan Cruijff wel.

Het moge duidelijk zijn dat de Nederlandse clubs het op financieel gebied afleggen tegen de clubs uit de Europese topcompetities. Europese topclubs halen enorme bedragen uit tv-gelden en hechten weinig waarde aan een sluitende begroting. Zo heeft FC Barcelona een schuld van ruim 550 miljoen Euro en loopt de schuld van Manchester United richting de 800 miljoen Euro.[1] Toch trekken deze clubs zich niks aan van hun schulden en blijven ze investeren in nieuwe, dure spelers.[2] In het voetbal is geld inmiddels zo belangrijk dat de rijke clubs het alleenrecht op prijzen lijken te hebben verworven. Als Nederlandse clubs mee willen doen in de Europese competities zullen ze zeer creatief moeten zijn. Door deze ontwikkelingen is een goede jeugdopleiding van levensbelang.

De jeugdopleiding van Ajax staat al jaren bekend als één van de beste ter wereld. Spelers als Johan Cruijff, Marco van Basten, Dennis Bergkamp en Wesley Sneijder werden allemaal in Amsterdam opgeleid. Ook de laatste jaren hebben verschillende jeugdspelers het eerste elftal van Ajax bereikt. Recentelijk maakten Siem de Jong, Toby Alderweireld, Lorenzo Ebecilio en Christian Eriksen de overstap naar Ajax één. Daarnaast worden de jeugdteams van de Amsterdammers met grote regelmaat kampioen. Toch speelt Ajax al jaren geen betekenis meer in Europa en is men zelfs in eigen land niet meer de beste.

De conclusie die Johan Cruijff uit deze feiten trekt is dat de spelers die doorkomen uit de jeugdopleiding niet de kwaliteiten hebben die een Ajax-speler hoort te hebben. Daarom besloot hij samen met oud-spelers Wim Jonk en Dennis Bergkamp een rapport te schrijven dat Ajax weer naar de top moet leiden. In het rapport “Op weg naar een georganiseerde chaos, op weg naar succes” staat het volgende: “Goed is niet goed genoeg, dat is waar Ajax voor staat. We willen de eerste zijn in Nederland (dat zijn we al jaren niet meer) en we willen meedraaien als serieuze cupkandidaat in Europa (doen we al jaren niet).”[3]

Volgens Johan Cruijf moet de weg naar succes beginnen met de voetbalkennis binnen de club vergroten. In de ledenraad zitten heel veel mensen die geen verstand van voetbal hebben en dat moet veranderen. Als in de ledenraad veel oud-voetballers zitten kunnen zij het beleid van de club veranderen, meent het clubicoon.
Vervolgens moet de jeugdopleiding ingrijpend veranderen. “Veel spelers die bij Ajax voetballen missen de basistechniek, dus zijn ze niet goed opgeleid”, aldus Cruijff.
In zijn visie moet in de jeugdteams het individuele belang altijd voor het teambelang gaan. “Het is heel leuk als de A1 elk jaar kampioen wordt, maar als het eerste geen kampioen wordt heb je daar niets aan.” Dat er mensen ontslagen zullen worden is een logisch vervolg van een reorganisatie aldus de legendarische nummer 14.[4]

Het huidige bestuur van de Amsterdammers onder leiding van voorzitter Uri Coronel en algemeen directeur Rik van den Boog vindt de plannen van Cruijff veel te rigoureus. “De manier waarop Cruijff zijn zin wilde doordrijven, is voor ieder zichzelf respecterende bestuurder onaanvaardbaar”, meent de voorzitter.[5] Het bestuur wil wel meewerken aan de plannen en de adviezen gedeeltelijk overnemen, maar het ontslaan van mensen gaat ze te ver.

Na een ordinaire machtstrijd tussen het kamp-Cruijff en het bestuur hebben Uri Coronel en Rik van den Boog besloten op te stappen. De Cruijff-minnende krant, De Telegraaf, ging de strijd aan met het bestuur met als gevolg dat de druk te groot werd. Daarnaast is Johan Cruijff voor de Ajax-supporters een soort halfgod die niets fout kan doen.[6] Er is inmiddels een commissie aangesteld die een nieuwe raad van commissarissen zal aanstellen. Johan Cruijff zal zelf, met vier anderen, zitting nemen in deze raad van commissarissen. Daarna zullen zij een nieuw bestuur installeren.

Het lijkt er dus op dat Johan Cruijff zijn zin krijgt en de jeugdopleiding volledig kan hervormen. Nu alle neuzen één kant op staan kunnen de plannen eindelijk doorgevoerd gaan worden. Heeft Ajax met Johan Cruijff aan het roer de weg naar de top weer ingeslagen?
De tijd zal het leren.

De voorbereiding op het nieuwe voetbalseizoen is in volle gang. Volgens traditie is Ajax weer neergestreken in het pittoreske De Lutte. Met het aantrekken van Kolbeinn Sigthorsson lijkt de selectie van Frank de Boer klaar om de landstitel te prolongeren. Maar de grote vraag is of het de Amsterdammers lukt om de huidige selectie intact te houden. Er werd al afscheid genomen van een groot aantal spelers die geen of weinig toegevoegde waarde voor de ploeg hadden. We zijn eindelijk verlost van grootverdieners als Oleguer, Atouba en Sno. Ajax liet Rasmus Lindgren, als dank voor bewezen diensten, transfervrij naar Oostenrijk vertrekken en Dario Cvitanich wordt nog maar eens een jaartje verhuurd.

Tot zover weinig spannends. Dat verandert bij de transfer van Demy de Zeeuw naar Spartak Moskou. Demy speelde maar twee jaar in Amsterdam, maar werd als snel een echte Ajacied. Met zijn inzet, diepgang, assists en scorend vermogen was hij één van de betere middenvelders in de Eredivisie. Vooral in zijn eerste jaar was hij de motor op het Ajax-middenveld. Afgelopen seizoen ging het door verschillende omstandigheden allemaal wat minder en hield hij vooral de bank warm. Maar aan het einde van het seizoen stond Demy er weer als vanouds en werd Ajax mede door zijn inzet kampioen. Door het grote aantal middenvelders in de selectie en de transfersom die Ajax kon ontvangen, is het vertrek van deze fantastische Ajacied een logisch gevolg. Demy, ik wens je veel succes in Moskou!

Dan zijn er ook nog twee spelers waar Ajax graag vanaf wil. Ajax had al een akkoord bereikt met Vitesse over de overgang van Ismaïl Aissati, maar de speler kwam er zelf niet uit met de Arnhemmers. Aissati mag zich weer melden in Amsterdam, maar daar lijkt weinig toekomst voor hem te zijn. Mounir El Hamdaoui is niet meer welkom bij de A-selectie, de redenen waarom zijn iedereen wel duidelijk. Ajax zou wel graag de investering in El Hamdaoui terugverdienen, dus wil men zo’n vijf miljoen euro ontvangen voor de spits. De gemeente Eindhoven zou naar verluidt wel eens bereid kunnen zijn om deze som te betalen. Gevaarlijk voor Ajax, want ik denk dat de concurrent met deze transfer versterkt wordt.

Voor een doelman als Maarten Stekelenburg is altijd belangstelling. Of AS Roma de juiste stap is kun je je afvragen, maar als ik eerlijk ben is Maarten wel toe aan een topcompetitie. Daarnaast heeft Ajax, met Kenneth Vermeer, een uitstekende vervanger in huis. Kenneth is de tweede keeper van Nederland en te goed om nog een jaar op de bank te zitten. Het belangrijkste voor Ajax is het behouden van Jan Vertonghen. De Belg heeft zich afgelopen seizoen ontwikkeld als de leider van de defensie en is onmisbaar geworden voor dit onervaren Ajax. Hij staat verdedigend zijn mannetje en kan met zijn voetballende vermogen een man-meer-situatie creëren op het middenveld. Als Ajax deze topper weet te behouden kunnen we met goede moed op weg naar de vierde ster!

Jaap van Ark