Dit artikel verscheen in december 2014 eveneens in de wintereditie van de Studentenkortingskrant
De Islamitische Staat beheerst al enkele maanden alle nieuwsuitzendingen. Met professionele video’s tonen de terroristen vol trots hun gruweldaden aan de wereld. Onthoofdingen van ongelovigen zijn aan de orde van de dag. In het Westen wordt vooral met afschuw gereageerd, maar ook hier wekt IS sympathie op bij sommigen. Wie zijn deze wrede strijders en hoe kunnen we ze bestrijden?
Het huidige jihadisme vindt zijn oorsprong in de jaren 80 van de vorige eeuw. De Sovjet Unie valt Afghanistan binnen en de Verenigde Staten besluiten de Afghanen te steunen in hun strijd tegen de Russen. Een vrij logisch besluit aangezien de Sovjet Unie op dat moment aartsvijand nummer één is, maar ook een besluit dat grote gevolgen zal hebben. Eén van de leiders van deze strijd is Osama Bin Laden die in 1988, mede dankzij de wapens van de Amerikanen, Al Qaeda opricht. Deze groepering stelt zich tot doel een islamitisch kalifaat te stichten en niet-islamitische regimes omver te werpen. Al Qaeda verwerft wereldwijde bekendheid door de aanslagen van 11 september 2001 waarbij bijna 3000 Amerikanen het leven laten. Hierop verklaart George W. Bush het islamitisch terrorisme de oorlog met de ferme woorden: “Either you are with us, or you are with the terrorists”, oftewel het is wij tegen zij. Het begin van een oorlog die door velen wordt gezien als een strijd van ‘het Westen’ tegen ‘de islam’.
Na de val van Saddam Hoessein in 2003 komt in Irak een sjiitisch bewind aan de macht en wordt het complete soennitische leger naar huis gestuurd. De sjiieten onderdrukken en discrimineren de soennieten en er komt steeds meer weerstand onder de getrainde werkloze militairen. De leider van het inmiddels geminimaliseerde Al Qaeda, Abu Bakr al-Bagdadi, maakt handig gebruik van de ontwikkelingen en richt de Islamitische Staat in Irak op om de soennitische Irakezen te beschermen en de ‘ware islam’ te verdedigen. In 2011 wordt het strijdtoneel verlegd naar Syrië waar een hevige burgeroorlog aan de gang is om Bashar al-Assad van de troon te stoten. Assad voert al jaren een schrikbewind tegen zijn eigen bevolking en met name de soennieten moeten het ontgelden. In de schaduw van deze burgeroorlog ontwikkelt IS zich tot een professionele, slagvaardige organisatie. Men onderscheidt zich van andere terreurorganisaties als Al Qaeda en Jahbat al Nusra door als een echt leger te opereren, met getrainde strijders die dezelfde uniformen dragen. De organisatie is met een geschat vermogen van 2 miljard dollar de rijkste terreurbeweging ter wereld en haalt haar inkomsten voornamelijk uit olie. IS sticht in juni 2014 een kalifaat en al-Bagdadi wordt uitgeroepen tot kalief, dat wil zeggen dat hij wordt gezien als opvolger van de profeet Mohammed. Het grondgebied van het kalifaat strekt zich uit over grote delen van Syrië en Irak, maar volgens IS moeten alle moslims de kalief erkennen. De Islamitische Staat heeft een officiële regering en heft belastingen. Binnen deze staat worden soennieten, die jarenlang zijn onderdrukt, goed behandeld. Ongelovigen daarentegen worden dagelijks gediscrimineerd, mishandeld en vermoord. Dit zijn met name sjiieten, yezidi’s en christenen. Ondertussen kijkt het Westen toe.
Dit verandert als IS video’s van onthoofdingen van Westerlingen openbaar maakt. De Amerikanen James Foley en Steven Sotloff en de Britten David Haines en Alan Henning worden voor het oog van de wereld op beestachtige wijze van het leven beroofd. De boodschap is duidelijk: we zijn voor niemand bang en geen ongelovige is veilig. Het is ook een duidelijke provocatie, een uitnodiging aan het Westen om zich te mengen in deze oorlog. Een uitnodiging waar Barack Obama dan ook geen nee tegen kan zeggen: “When people harm Americans anywhere, we do what is necessary to see the justice is done. And we act against ISIL, standing alongside others”. In september 2014 begint de zogenaamde coalition of the willing, waaronder Nederland, met het bombarderen van IS-doelwitten.
De vraag die rijst is of het jihadisme uit te roeien is met bombardementen. Het antwoord is nee, en dat weet Obama ook. Maar heeft Obama een keuze? Er worden Amerikaanse staatsburgers voor het oog van de hele wereld op gruwelijke wijze gedood. Het Amerikaanse volk voelt zich in haar ziel aangevallen. De wereld kijkt naar de VS: dit kan zo’n machtig land niet laten gebeuren. Iedereen verwacht harde maatregelen. Er is hier sprake van een CNN-effect: de hele wereld heeft kunnen zien wat er gebeurd is, dus moet Obama wel ingrijpen. Doet hij dat niet dan wordt hem slecht leiderschap verweten en zal de rest van de wereld zich afvragen of de VS nog wel een supermacht is.
IS zou idealiter bestreden moeten worden via geheime operaties. De kopstukken van de organisatie dienen te verdwijnen zonder dat de rest van de wereld het doorheeft. Maar het ‘vrije Westen’ wil zichtbare actie en voldoet daarmee aan de wensen van IS. Moslimfundamentalisten zullen zich gesterkt voelen in hun visie dat het Westen de islam wil vernietigen en de populariteit van het jihadisme zal alleen maar toenemen. Sinds de bombardementen zoeken andere terreurorganisaties als Al Qaeda en Jahbat al Nusra toenadering tot IS om samen te strijden tegen de gemeenschappelijke vijand, het Westen. De Amerikaanse politicoloog Samuel Huntington waarschuwde in 1993 al voor een botsing tussen het Westen en de islamitische wereld. Het Westen heeft de gewoonte om haar denkbeelden en belangen aan andere beschavingen op te dringen terwijl daar helemaal geen behoefte aan is. Het recente verleden leert ons dat het jihadisme juist garen spint bij oorlogen in het Midden-Oosten. Huntington lijkt helaas gelijk te krijgen, het moslimfundamentalisme bloeit als nooit tevoren mede dankzij het Westen. IS zal misschien verslagen worden maar het jihadisme zal alleen maar groeien.
Jaap van Ark
Jaap van Ark - SCIENTIA POTENTIA EST 