Jaap van Ark – SCIENTIA POTENTIA EST

De kloof tussen de Nederlandse voetbalclubs en de Europese topclubs wordt steeds groter. Ajax won in 1995 nog de Champions League, maar anno 2012 lijkt dat onmogelijk. Geld is inmiddels veruit de belangrijkste factor in het voetbal en de Nederlandse competitie blijft op dat gebied ver achter bij de Europese topcompetities. De UEFA heeft een plan bedacht om het gat tussen de kleine en de grote clubs te verkleinen: het Financial Fair Play plan (FFP).

Nederlandse clubs

De economische crisis heeft ook keihard toegeslagen in de voetbalwereld. Daar er in het bedrijfsleven flink bezuinigd wordt, blijft men in het voetbal geld uitgeven wat er niet is. In 2010 stegen de salariskosten in de Nederlandse Eredivisie van 273 naar 288 miljoen euro.[1] Nederlandse voetbalclubs stonden in het verleden bekend om hun gezonde financiële huishouding, maar daar is inmiddels geen sprake meer van. Het is inmiddels meer regel dan uitzondering dat een voetbalclub meer uitgeeft dan er binnenkomt. In het seizoen 2009/’10 behaalden de Eredivisieclubs een negatief netto bedrijfsresultaat van 71,8 miljoen euro. In het seizoen 2007/’08, voor de economische crisis, was dit nog een positief resultaat van 64,2 miljoen euro. Aan het saldo afschrijving en resultaat vergoedingssommen kun je zien dat er meer aan transfergelden is uitgegeven dan binnengekomen.

Europese topclubs

De Europese topclubs kampen al jaren met enorme schulden. De clubs die de laatste jaren het Europese voetbal domineren blijken niet veel waarde te hechten aan een sluitende begroting. Manchester United, FC Barcelona en Real Madrid spannen de kroon als het gaat om megaschulden: ze hebben respectievelijk 826, 442 en 327 miljoen euro schuld.[2] Toch kopen deze clubs telkens nieuwe spelers voor enorme bedragen, zodat de sportieve kloof met andere clubs steeds groter wordt. Manchester City maakte het in 2011 wel heel bont door ondanks een recordverlies van 210 miljoen euro, 86 miljoen euro uit te geven aan nieuwe spelers.[3] Toch lijken de Europese topclubs zich geen zorgen te maken. De meeste clubs zijn inmiddels overgenomen door puissant rijke oliebaronnen of investeringsmaatschappijen uit het Midden-Oosten en Rusland. Daarnaast zijn de inkomsten van de Europese topclubs vele malen groter dan die van de Nederlandse clubs. Real Madrid boekte in het seizoen 2009/2010 een omzet van 438,6 miljoen euro. Alle Nederlandse Eredivisieclubs samen boekten in hetzelfde seizoen een omzet van 420 miljoen euro.[4]

Onderlinge verschillen

Het grote verschil in inkomsten tussen Nederlandse clubs en Europese topclubs wordt vooral gemaakt op het gebied van sponsoring en media. Qua sponsorinkomsten doet Nederland het relatief gezien heel aardig, maar als het om mediagerelateerde inkomsten gaat is het gat inmiddels enorm geworden. Daar Engelse clubs in 2009 1,2 miljard euro verdienden aan de media, hadden de Nederlandse clubs maar 54 miljoen euro te verdelen.[5] In 2011 zit in de prijzenpot van het Europese voetbal 750 miljoen euro.[6]  Doordat rijke clubs overal de beste spelers wegkopen, maken zij veel meer kans om prijzen te winnen. Hierdoor wordt zowel de sportieve als de financiële kloof tussen de Europese topclubs en de Nederlandse clubs steeds groter.

Wat houdt het Financial Fair Play plan van de UEFA in?

De Europese voetbalbond UEFA heeft een plan bedacht om de financiële kloof tussen de voetbalclubs in Europa te verkleinen. De bond wil clubs, die ondanks enorme schulden geld blijven uitgeven, gaan straffen voor hun financiële wanbeleid.

De hoofdlijnen van het plan zijn de volgende:[7]

• Clubs mogen in de periode 2011-2014 een maximale schuld hebben van 45 miljoen euro.
• In de periode 2014-2017 mag deze schuld nog maximaal 30 miljoen euro zijn.
• Als er geen eigenaar is die bovengenoemde schuld kan financieren, mag de schuld maximaal 5 miljoen euro zijn.
• Als een eigenaar schuld van een club overneemt, doet hij dit in ruil voor aandelen.
• Vanaf het seizoen 2013-2014 mogen de uitgaven aan transfers en salarissen niet hoger zijn dan de uitgaven.

Het belangrijkste punt van dit plan is dat voetbalclubs break-even moeten draaien. Investeringen op de lange termijn vallen niet onder de break-even regel omdat de UEFA vindt dat deze een club juist gezonder maken.[8] Als clubs zich niet aan bovenstaande regels houden kunnen ze worden uitgesloten van deelname aan Europees voetbal en in het ergste geval wordt hun licentie ingetrokken.

Conclusie

In vergelijking met de Europese topclubs vallen de schulden van de Nederlandse clubs mee. In Europa zijn schulden van enkele honderden miljoenen euro’s niet ongebruikelijk. Toch geven ook de Nederlandse voetbalclubs meer uit dan er binnen komt. Volgens de regels van het FFP moet een voetbalclub break-even draaien en mag het geen schulden hebben. De Europese topclubs moeten hun enorme schulden aflossen en kunnen niet meer klakkeloos geld uitgeven dat er niet is. Ze moeten hun financiële huishouding op orde hebben en het aantrekken van dure spelers wordt lastiger. Ook de Nederlandse clubs moeten flink bezuinigen. Door de grote verschillen aan inkomsten tussen Nederlandse clubs en Europese topclubs lijkt de kloof, ondanks de goede bedoelingen van de UEFA, inmiddels onoverbrugbaar geworden.

 

Regelmatig verwijt ik mensen dat ze naïef zijn. Mensen die klakkeloos in Derk Ogilvie, Jezus of Allah geloven; ik vind ze stuk voor stuk dom. Maar de eerlijkheid gebied te zeggen dat ik zelf geen haar beter ben. Ik ben namelijk voetbalsupporter. Mijn religie is voetbal. Oké, voetbal  heeft bij lange na niet zoveel doden op haar geweten dan andere religies, maar qua verkrachtingen komen we aardig in de buurt. Verkrachting van de sport heb ik het dan over.

Voor mij is voetbal pure romantiek. Ik kan intens genieten van een mooie aanval, of van een buitenspeler die zijn directe tegenstander keer op keer zijn hielen laat zien. Voor mij is mooi voetbal veel belangrijker dan het resultaat. Het resultaat komt vanzelf als het voetbal goed is, zo hou ik mezelf voor. Ik ben een ouderwetse Ajacied: liever verliezen met goed voetbal, dan winnen met slecht voetbal. Daarom voel ik me verheven boven PSV-supporters: die hoeven geen goed voetbal, als ze maar winnen. Zo naïef ben ik mensen.

Natuurlijk was ik teleurgesteld na de verloren WK-finale tegen Spanje, maar diep van binnen was ik blij dat de best voetballende ploeg gewonnen had. Mijn liefde voor het spelletje won het met gemak van mijn chauvinisme. Eigenlijk schaamde ik mezelf een beetje voor het voetbal dat we hadden laten zien. Wij, die het totaalvoetbal hebben uitgevonden probeerden  met saai resultaatvoetbal wereldkampioen te worden. Ik heb meer genoten van het EK 2008, waar we wereldkampioenen Italië en Frankrijk verpulverden en vervolgens roemloos ten onder gingen tegen Rusland.

Aankomende zomer zal nogmaals pijnlijk duidelijk worden hoe naïef wij voetbalsupporters zijn. In Manchester en Eindhoven zullen duizenden mensen samenkomen op een plein om hun kampioenen toe te juichen. Hun kampioenen? Nee, diep van binnen weten de supporters ook dat dit niet hun kampioenen zijn. Het zijn spelers gekocht met de miljoenen van oliebaronnen of de gemeente. De clubs hebben hun elftallen niet opgebouwd door goed beleid en een goede jeugdopleiding, maar door wanbeleid. Maar de supporters van Manchester City en PSV zullen er niet minder hard om juichen. Geef ze eens ongelijk. Zou ik het anders doen? Waarschijnlijk niet, en anders ben ik de uitzondering die de regel bevestigt.

Ach, misschien was het voor Ajax wel goed als een rijke oliebaron de club zou opkopen. Dan is het eindelijk afgelopen met dat gezeik over het kamp-Cruijff, het kamp-Ten Have, de vijfde colonne en al die andere stromingen. Moeten we in de jeugdopleiding individueel of in teamverband opleiden? Huh, jeugdopleiding? Die hebben we niet meer nodig, we kopen wel spelers. Hoogstens een paar hotels waar we alle spelers kunnen onderbrengen. Scheelt een hoop gezeur. Alles in het belang van Ajax natuurlijk.

Maar onze redding is nabij: het Financial Fair Play plan van de UEFA. Clubs die enorme schulden hebben worden uitgesloten van Europese toernooien. Geloof je het zelf? Een Champions League zonder FC Barcelona, Real Madrid en Manchester United? Ik dacht het niet. Voor iedereen was het duidelijk dat de 1-7 overwinning van Olympique Lyon bij Dinamo Zagreb geen zuivere koffie was. De UEFA verklaarde doodleuk dat ze geen aanleiding zag voor een onderzoek. Van deze corrupte club, onder leiding van Michel Platini die uitbundig stond te juichen in een stadion in Brussel terwijl 39 voetbalsupporters de dood vonden, hoeven we helemaal niets te verwachten.

Vroeger, ach wie ben ik om het over vroeger te hebben, was voetbal bedoeld om de supporters te vermaken. Tegenwoordig draait voetbal alleen nog maar om geld. Ik wil zo graag die naïeve voetbalsupporter zijn die geniet van een mooie actie, maar ik kan het niet meer. Natuurlijk is voetbal nog steeds voor de supporters, wij betalen ons namelijk scheel voor een kaartje. Het grote geld heeft de voetbalsport verkracht, zoals de priesters kleine jongetjes hebben verkracht. En hoe graag ik het ook zou willen, dat heeft niets met romantiek te maken.

Jaap van Ark